Kripto para hukuku nedir? Kripto paranın yaygınlaşması ve hayatımıza girmesiyle birlikte daha da önem kazanan bir alandır. Bu husustaki hukuki gelişmeler, sürecin işleyişi vb. durumlar göz önüne alındığı zaman kripto para hukukunda giderek daha fazla detayın öne çıktığı görülmektedir.

Kripto Para Hukuku Ne Demek?

Blockchain teknolojisinde bulunan, herhangi bir otorite veya ülkeye tabi olmayan, doğrudan ve aracısız işlemlere konu olan dijital para sistemi bilindiği üzere kripto para demektir. Kripto para hukuku da esasen kripto paraların hukuki işlemlere konu olması ve ardından gelişen çeşitli uygulamalar çerçevesinde zamanla önem kazanan bir hukuki zeminde yer almaktadır.

Şunu da belirtmemiz gerekir ki, hem dünyada hem de ülkemizde kripto para hukuku bakımından bir belirsizlik devam etmektedir. Bu yüzden kripto paralara ilişkin hukuki işlemler avukat yardımı alınarak yapılmalıdır. Bu aşamada kripto para avukatı bir adım öne çıkar.

Kripto para sistemleri Blockchain sisteminde hayat bulan birimlerdir. Bu, aslında bir veritabanıdır. Sisteme dahil olan kayıtlı bütün işlemler şifrelenir ve birbirine bağlı bloklar içinde bulunur. Blockchain son derece geniştir. Her çeşit hukuki işlemin yapılabilmesine olanak tanıyan bir ortam şeklinde bilinir.

Bitcoin ve kripto para Blockchain sistemin sadece bir parçasıdır. Blockchain sistemi, oldukça güvenli bir altyapı sistemine sahiptir. Bu sistemin ilerleyen zamanda hukuki bakımdan mühim değişikliklere sebep olacağı düşünülmektedir.

Kripto Paraların Hukuki Durumu

Kripto paraların çıkışıyla alakalı bilinen kurum ve kişiler söz konusu olmamaktadır. Bundan dolayı bunların çıkışı hususunda resmî belgeler de söz konusu değildir. Fakat yaşamın bu denli içine giren ve hızlı bir şekilde yaygınlaşan kripto para sisteminin mevzuat içinde yer edinmesi gerekmektedir. Kripto paralarla alakalı olarak Türk mevzuatı detayları şu şekildedir:

Para olması bakımından: Para 6098 nolu Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca ülke ve o ülkenin yetkili makamlarınca piyasaya sürülme unsurlarını içermelidir. Esasen kripto paralar herhangi bir ülkenin resmi makamlarınca piyasaya sürülmediğinden ötürü bağımsız bir nitelik kazanmaktadır.

Kripto Para Hukuki Durumu

• Elektronik para bakımından: Elektronik paralar 6493 nolu yasa kapsamında ele alınır. Bu aşamada da e-paraların Merkez Bankası tarafından yetkilendirilen kişiler tarafından ihraç edilme unsuru önem kazanır. Bankacılık Düzenleme Kurumu bu hususla alakalı açıklama yaparak bitcoinin ve diğer kripto paraların elektronik para kapsamında değerlendirilmeyeceğini açıklamıştır.
• Eşya olması bakımından: Türk Medeni Kanunu eşya kavramını tanımlamamaktadır. Fakat doktrinde bu hususta kabul göre çeşitli tanımlar vardır. Bunlara göz atacak olursak, eşyanın cismani bir varlığının bulunması şarttır. Kripto paraların cismani bir varlığının olmamasından ötürü bunların hukuki anlamda eşya şeklinde değerlendirilmesi mümkün değildir. Buna ek olarak bazı uzmanların görüşleri kripto paralara eşya hükümlerinin uygun düştüğünü doğrular.
• Menkul kıymet bakımından: 6263 nolu kanun bilindiği üzere menkul kıymetleri tanımlar. Buna göre paylar, çeşitli kıymetler menkul kıymet tanımlamasına uyar. Aynı zamanda depo sertifikaları, gelirlere dayalı borçlanma araçları da menkul kıymet olarak bilinmektedir. Bunlar ise kripto paraları tanımlamaz. Aynı zamanda Sermaye Piyasası Kurulunun 2018 senesinde yapmış olduğu bir açıklamaya göre bitcoin ve diğer kripto paralar menkul kıymet değildir.

Görüldüğü gibi kripto paralar mevzuatta yer edinmiş değildir. Fakat hukuk zaten gelişen insan ilişkileri doğrultusunda meydana gelmektedir. Bundan dolayı yakın bir zamanda kripto paraların hukuki zeminin oluşturmasının söz konusu olabileceği düşünülmektedir.

Bunlara ek olarak henüz hukukumuzda bunların herhangi bir yerinin bulunmaması, kripto paraların hukuki çeşitli işlemlere konu olmayacağı anlamı taşımaz. Esasen parasal anlamda ciddi bir karşılığı bulunan kripto paralar ciddi manada hukuki sonuç doğruma potansiyeli içerir.

Kripto para hukuku şeklinde ifade edilen bu hukuki zemin, uygulama, yargı kararları ve hukuki doktrin çerçevesinde yavaş bir şekilde meydana gelmektedir. Bu bağlamda kripto paralar bu kadar belirsizliğe sahip iken olası bir hukuki işlemde kripto para avukatı ile destek almak önem arz eden bir konusudur.

Yabancı Mevzuatta Kripto Para Hukuku

Aslında yabancı ülkelerin mevzuatları da kripto paralarda Türk hukukundan farklı olmamaktadır. Fakat uluslararası bazı kuruluşlar, kripto para hukuku anlamında daha öndedirler. Örneğin, Avrupa Adalet Divanı 2015 kararında bitcoin için bu para birimleriyle gerçekleştirilecek olan ödemelerin herhangi bir para birimiyle gerçekleştirilen ödemelerden farklı olmadığını belirtmiştir. Bundan ötürü kripto paralara hukuki anlamda para niteliği yüklenmektedir.

ABD’deki bazı eyaletlerde de durum aynıdır. Buralardaki idari kurumlar da bitcoin için maddi olmayan mal yakıştırmasını kullanmaktadır. Kripto para hukuku gelişme evresini kesinlikle yargıya yansıyan uyuşmazlıklar nezdinde sürdürecektir.

Bu aşamada ülkemizde henüz kripto para uyuşmazlığı söz konusu değildir. Fakat ABD’de buna ilişkin yargısal çeşitli süreçler ortaya çıkmıştır. Bunlar da sonuç olarak kripto para hukuku bakımından değerli görülen kararlar olmaktadır.

Kripto Paraların Hukuki İşlemlere Konu Olması

Kripto paraların sözleşmelere ve özellikle de hukuki işlemlere konu olup olmayacağı konusunda tartışmalar bulunmaktadır. Kripto para hukuku henüz hukukumuz içinde kendine tam anlamıyla yer edinmemiş olduğundan, her somut olayın kendi özelinde değerlendirilmesi gerekmektedir.

Sözleşmelere Konu Edilmesi

Sözleşmeyle alakalı kabul gören en temel prensip ise sözleşme serbestisi ilkesi olmaktadır. Dolayısı ile taraflar sözleşmenin ilgili şartlarını kamu düzenine, ahlaka ve bireysel haklarına aykırı olmadığı sürece serbest olarak düzenleyebilirler.

Herhangi bir sözleşmede karşı edim olarak bitcoin ya da herhangi bir kripto para bulunabilir. Fakat bunun hukuki anlamda para ödeme edimi olarak kabul edilip edilmeyeceği de muhtemel olmaktadır. Bu durum kendine has bir edim olarak kabul görür.

Bunun gibi kanuni şekilde mutlak emredici biçimde düzenlenemeyen sözleşme çeşitlerine kripto paralar konu olabilir. Fakat İş Kanunu düzenlemelerine göz atıldığı zaman çalışana ücret şeklinde para ödenmesi gerektiğini görmekteyiz.

Hukuki açıdan para olarak kabul edilmeyen kripto paraların çalışan ücreti şeklinde belirlenemeyeceği de yine muhtemel konulardan biridir. Bunlar dışında çalışana yan edim şeklinde kripto para veya bitcoin ödeneceği belirlenebilir. Bunlar gibi kripto paranın hukuki hususlara konu edilmesi, her somut olay özelinde değerlendirilmektedir.

İcra Takibine Konu Edilmesi

Kripto paraların icra takibine konu olup olmayacağı da ayrı bir şekilde değerlendirilmelidir. Bir bireyin sahip olduğu kripto para düzeyi cebri icra erki yani icra dairesi ile net olarak bilinmez. Bundan dolayı kripto para miktarının haczedile bilirliği de pratik olarak günümüzde mümkün olmamaktadır.

Kripto Para İcra Takibi

Esasen icra hukuku kuralları da ilamsız icra için teminat ya da para alacağından söz etmektedir. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi kripto paralar hukuki açıdan para niteliği taşımaz. Fakat olası bir icra takibi durumunda kripto para birimlerinin Türk lirası karşılığı takibe konu olabilir. Benzer biçimde kambiyo senetlerine özgü takip durumlarında da para alacağı öne çıkar. Ki kripto paralar hukuki bakımdan para olmamasından dolayı çek ve bono gibi senetlere konu olmaz.

İlamlı icra hususunda da ilerleyen dönemlerde bir mahkeme kararının kripto para ya da bitcoin ödenmesi biçiminde olması halinde bunun ilamlı icraya konu olması söz konusu olabilecektir. Fakat şu noktada bir bireyin ne kadar kripto para sahibi olduğu bilinmemektedir.

Kripto Para Hukuku Nedir?