Tekerrür Nedir?

Suçta Tekerrür Nedir? konusu sıklıkla sorgulanmaktadır. Ceza hukukunda aynı kişinin tekrar suç işlemesi durumunda suçta tekerrür durumundan söz edilecektir ve istenen amaçlara ulaşılamadığı ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle kanun koyucu, almış olduğu cezadan sonra tekrardan suç işlemekten kaçınmayan bireyler için yani mükerrir için farklı yaptırım ve uygulamalar öngörmüş durumdadır.

Bu sayede TCK madde 58’de açıklanan tekerrür kurumuyla suçta tekerrürün önüne geçilmiş, failin yine suç işlemesi önlenerek toplum düzeni korunmak amaçlanmıştır.

Tekerrür Ne Demektir?

Tekerrür kavramı, failin daha evvel işlemiş olduğu bir suç sebebi ile mahkûm edilmesine rağmen belirli bir zaman içinde yeniden suç işlemesi duruma denmektedir. Bu tarz bir durumda faile mükerrir ismi verilmektedir. Suçta tekerrür TCK 58 numaralı maddede düzenlenmiştir. Tekerrüre ilişkin koşulların gerçekleşmesi durumunda fail hakkında mükerrire dair TCK 58 hükmü uygulanmaktadır.

Tekerrürün Amacı ve Hukuki Niteliği

756 numaralı TCK’da tekerrürün hukuki niteliği kusurluluğu yükseltici bir neden olarak görülmüşken 5237 numaralı TCK’da infaz zamanını artıran bir sebep olarak görülmüştür. Tekerrür kurumuyla amaçlanan, ilk defa suç işleyen bireylerin daha sonra yeni suçlar işlemesinin önüne geçmektir. Tekerrür hükümleri ile failin yeniden işlediği suçlar sebebi ile ilk kez suç işleyene göre farklı yaptırımlar öngörülmüş durumdadır.

765 sayılı TCK’da mükerrir daha çok ceza verilerek ıslah edilmesi hedeflenirken 5237 numaralı TCK’da ise tekerrüre düşen bireyin yani mükerririn bu duruma sebep olan etmenlerin önüne geçilmesi hedeflenmiştir.

Tekerrür Hükümlerinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?

Tekerrür koşulları nelerdir? Tekerrür durumuna ilişkin hükümler TCK 58’de yer almaktadır. Bu maddenin hükümlerinin uygulanabilmesi amacıyla gereken koşulların sağlanmış olması lazımdır ve aksi durumda ikinci defa suç işlenmesi halinde tekerrüre dair hükümler uygulanmamaktadır. Bunlar:

• Kesinleşmiş bir ceza mahkumiyetinin olması
• Yeni bir suçun işlenmiş olması
• Yeni suçun açıklanan tekerrür süreleri dahilinde işlenmiş olması
• İşlenen yeni suç nedeni ile hapis cezasına hükmedilmiş olması

Bu şartların kendi içinde de teferruatlar barındırması nedeni ile aşağıda detaylıca incelenmiştir.

Kesinleşmiş Bir Ceza Mahkumiyetinin Olması

Tekerrür durumunun söz konusu olabilmesi adına ilk olarak bireyin suç işlemesi lazımdır. Aynı zamanda bu suç nedeni ile cezaya hükmedilmeli ve bu cezanın kesinleşmiş olması gerekir. Cezanın adli para cezası veya hapis cezası olmasının bir önemi olmamaktadır. Aşağıdaki hallerde mahkemenin verdiği karar kesinleşmiş kabul edilir:

• Kanun yolunun kapalı olduğu veya kanun yoluna süresi dahilinde başvurulmadığı durumlarda alakalı mahkemenin verdiği kararlar.
• Alt derece mahkemelerin verdiği kararlar temyiz edildi ise yargıtayın verdiği onama kararı.

Bireyin adli sicil kaydında birden çok kesinleşmiş mahkumiyet kararı var ise bunlardan en ağır olanı tekerrüre esas alınmaktadır. İşlenen ilk suç sebebi ile verilen cezanın ertelenmesi durumunda tekerrür hükümleri uygulanır mı? Erteleme durumunda hüküm verildikten sonra cezanın infazının koşullu durumundan vazgeçilir. Bireyin daha evvel işlemiş olduğu bir suç nedeni ile hakkında hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi durumunda denetimli serbestlik süresinin dolup dolmadığına bakılmadan yeni bir suç işlemesi durumunda tekerrür hükümleri uygulanmaktadır.

Birey deneyim süresi dahilinde yeni bir suç işler ise hem ertelenen cezayı çekecek hem de tekerrüre dair hükümlerin uygulama alanı bulacağı unutulmamalıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması halinde tekerrür durumuna dair hükümler uygulanır mı? HAGB kararı verildikten sonra beş senelik deneyim süresi dahilinde birey yeni bir suç işlemezse ve denetim süresi dahilinde kendisinden beklenen görevlere uygun davranır ise hüküm kaldırılarak dava düşmektedir.

Birey deneyim süresini kendinden istenildiği gibi geçirir ise ortada mahkûmiyet hükmü olmadığından ötürü tekerrür hükümleri uygulanmamaktadır. Af halinde tekerrüre dair hükümler uygulanır mı? Ad kesinleşmiş ceza mahkumiyetini etkiler. Ceza hukukunda af iki tür olup tekerrür hükümlerinin uygulanıp uygulanmayacağı af çeşidine göre farklılaşmaktadır. Buna göre: genel af halinde kesinleşmemiş davalar düşer iken, kesinleşmiş davalarsa bütün sonuçları ile ortadan kalkmaktadır. Artık kesinleşmiş bir mahkûmiyet söz konusu olmadığında tekerrür hükümleri genel afta uygulanmamaktadır. Özel af halinde ise kesinleşmiş mahkûmiyet kararı tüm sonuçları ile ortadan kalkmamakta, hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi, infaz kurumunda kalınacak sürenin azaltılması gibi hususlara yol açmaktadır. Bu nedenle de kesinleşmiş mahkûmiyet kararı varlığını sürdürdüğünden ötürü tekerrür hükümleri özel af durumunda uygulanmaktadır.

Konusu suç olmaktan çıkarılmış bir eylemin varlığı durumunda tekerrür hükümleri uygulanır mı? Bireyin işlemiş olduğu eylem nedeni ile verilen ceza mahkumiyetinin kesinleşmesinden sonra eylemin suç olmaktan çıkarılması durumunda mahkûmiyet kararı tüm sonuçları ile kalkacağından dolayı tekerrür hükümleri uygulanmamaktadır. Tarafların uzlaşması durumunda tekerrür esas alınır mı? Kanunda açıklanan suçlarda taraflar soruşturma aşamasında uzlaşırsa veya mahkeme tarafında uzlaşma gerçekleşirse ortada ceza mahkumiyeti olmadığından dolayı tekerrüre dair hükümler uygulanmamaktadır.

Yeni Bir Suçun İşlenmesi

Tekerrüre dair hükümlerin uygulanabilmesi amacıyla bireyin işlediği bir suçtan ötürü kesinleşmiş bir ceza mahkumiyeti sonrası açıklanan süreler dahilinde yeni bir suç daha işlemesi lazımdır. İşlenen yeni suç ile daha önce işlenen suçun aynı tarzda ve nitelikte olma şartı bulunmaz. Mesela ilk sıç TCK’da düzenlenmiş iken yeni işlenen suç terörle mücadele kanununda düzenlendi ise yine de tekerrüre esas alınmaktadır.

Yeni Suçun Belirtilen Tekerrür Sürelerinde İşlenmesi

Yukarı açıkladığımız gibi tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi amacı ile infazının başlamış olması koşulu olmayıp kesinleşmesi yeterli bir durumdur. Yeni suç ise bu kesinleşmeden itibaren belirli bir süre dahilinde işlenmiş olmalıdır. Aksi durumda tekerrüre dair hükümler uygulama alanı bulmaz.

TCK madde 58/2’de tekerrürün süreleri açıklanmıştır. Açıklanan bu süreler içinde ikinci bir suçun işlenmesi halinde tekerrüre dair hükümler esas alınacaktır. Buna göre; önceli suçtan ötürü verilen ceza mahkumiyetinin kesinleşmesinden sonra;

• İnfaza başlandı ise tamamen infaz edildikten sonra kanunda 3-5 senelik tekerrür süreleri öngörülmüştür.
• Beş seneden fazla süreli hapis cezası durumunda tekerrür süresi önceki cezanın infaz edildiği tarihten itibaren beş senedir.
• Beş seneden az süreli verilen hapis cezası ve adli para cezası durumunda tekerrür süresi cezanın infaz edildiği tarihten itibaren üç sene olmaktadır.

Kanunda açıklanan süreler geçtikten sonra yeni bir suç işlenmesi durumunda tekerrür söz konusu olmamaktadır. Henüz infaz edilmedi ise kanunda açıklanan süreler başlamaz. Herhangi bir süre söz konusu olmadan tekerrür hükümleri uygulama alanı bulacaktır.

Tekerrüre İlişkin Hükümlerin Uygulanamayacağı Durumlar

TCK madde 58/4-5 uyarınca çeşitli suçların birbirlerine tekerrür meydana getirmeyeceği, bazı hallerde de tekerrür hükümlerinin uygulanamayacağı açıklanmıştır. Bunlar:

• Kasten işlenen bir suçla taksirle işlenen bir suç varlığı durumunda tekerrüre ilişkin hükümler esas alınamamaktadır.

Buna göre; failin almış olduğu ilk mahkûmiyet kasten işlenen bir suça dair ise ikinci mahkûmiyet de kasıtlı olmalı, ilk mahkûmiyet taksirli bir suça dair ise ikinci mahkûmiyet de taksirli bir suça dair olmalıdır. Çünkü failin suçu işlemeye yönelik iradeleri iki halde de birbirinden farklı olmaktadır.

• TCK madde 58/4’e göre sırf askeri suçlar ile diğer suçlar arasında tekerrüre dair hükümler esas alınamamaktadır.

Buna göre; birinci suçun sırf askeri suç ikinci suçun farklı bir suç olması ya da tersi bir halde bu suçlar arasında tekerrür olmamaktadır.

• TCK madde 58/4 hükmüne göre suçlar ile kabahatler arasında tekerrür hükümleri esas alınmamaktadır.

İlk eylemin kabahat ikinci eylemin suç olması ya da tersi bir durumda tekerrüre dair hükümler uygulanmaz.

Kabahatler kanununda kabahatler için tekerrür hükmü yoktur. Bu nedenle de kabahatler arasında da tekerrür uygulanmamaktadır. Fakat vergi usul kanunu gibi bazı özel kanunlarda açıklanan çeşitli kabahatlerde tekerrüre dair hükümler düzenlenmiş durumdadır.

• Yabancı ülke mahkemelerinde açıklanan mahkûmiyet kararıyla ülkemiz mahkemelerinde açıklanan mahkûmiyet kararı arasında tekerrüre ilişkin hükümler uygulanmamaktadır.
• Fail eylemi işlediği esnada on sekiz yaşını doldurmadı ise daha evvel işleyeceği suçlarda tekerrüre dair hükümler uygulanmamaktadır.
• İlk suçun işlendiği zamanda on sekiz yaşının doldurulmamış olması yeterli bir durumdur. Daha sonra işlenen suçta fail birey reşit olsa da tekerrür hükümleri uygulanmaktadır.

Suçta Tekerrürün Uygulanması

Suçta tekerrürün uygulanması nedir? Fail hakkında tekerrür hükümleri uygulanır iken failin adli sicil kaydı duruşmada okunmaktadır. Fail bireyin adli sicil kaydının içeriğine herhangi bir itirazda olmaması durumunda adli sicil kaydında tekerrür hükümlerinin uygulanacağını önceden bildiği kabul edilmektedir. Fail bireye bu hususta yeteri kadar savunma olanağı tanınmaktadır. Bu yüzden ek savunma olanağı verilmesine gerek bulunmamaktadır.

Tekerrürün Sonuçları Nelerdir?

Konuyla alakalı olarak tekerrür sonuçları da sıklıkla merak edilmektedir. Suçta tekerrür durumunda hem ceza hem de infaz hukuku dahilinde bazı sonuçlar ortaya çıkar. Bazı suçlar için hakimin takdir yetkisi vardır ve işlenen suç için hapis veya adli para cezasından hangisinin uygulanacağını seçme hakkı vardır. Tekerrür halinde hakim mükerrir hakkında adli para cezasına karar verememekte hapis cezası vermek zorundadır. TCK madde 58/3 gereğince hükmedilen hapis cezasının adli para cezasına çevrilemeyeceği hüküm altına alınmış durumdadır.

Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimi Nedir?

Mükerrirlere özgü infaz rejimi, suç durumunda tekerrür halinde mükerrir hakkında uygulanacak olan infaz hükümlerini açıklamaktadır. Mükerrirler cezalarının özel bir infaz rejimine göre çekmektedirler. Fakat sonraki suç için adli para cezası hükmedildi ise mükerrirlere özel infaz rejimi söz konusu olmamaktadır. Buna göre verilecek ceza tayin edilir iken tekerrür durumunda mükerrire özel infaz rejimi nedeni ile cezaevinde daha uzun zaman kalma öngörülmüştür. Ancak tekerrür nedeni ile koşullu salıverilme süresine dahil edilecek olan miktar ise tekerrür hükümlerine esas alınan ilk cezanın en ağırından daha fazla olmaz. Tekerrür durumunda:

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasında otuz dokuz sene infaz kurumunda iyi halli geçiren kişi koşullu salıverilme halinden faydalanabilir.
• Müebbet hapis cezasında otuz üç sene infaz kurumunda iyi halli geçiren tekerrüre düşen birey koşullu salıverilme durumundan faydalanabilir.
• Sanığın birden çok süreli hapis cezasına mahkûm olması durumunda en çok otuz iki sene infaz kurumunda geçirir.
• Süreli hapis cezalarında üçte ikisinin infaz kurumunda geçirilmiş olması durumunda mükerrir koşullu salıverilme durumundan faydalanır.

Bireyin koşullu salıverilme halinden faydalanamayacağı iki durum söz konusu olmaktadır. Bunlar:

• İkinci kez tekerrüre düşen mükerrir birey koşullu salıverilmeden faydalanamaz.
• Terörle mücadele kanununda açıklanan suçlardan en az birinin işlenmesi nedeni ile mahkûm olup karar kesinleştikten sonra tekrardan terörler mücadele kanunu dahiline giren bir suçun işlenmesi durumunda mükerrir koşullu salıverilme söz konusu değildir.

Suçta Tekerrür Durumunda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yukarıda suçta tekerrür hükümlerinden söz ettik. Şunu da söylemek gerekir ki, her somut olaya göre tekerrür koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği, tekerrürün uygulanıp uygulanmayacağı farklılık gösterir. Hükümlerin uygulanması durumunda hükümlünün özgürlüğü ilk kez suç işleyen birine göre daha çok kısıtlanmış olacaktır. Bireylerin kendi özgürlüğü söz konusu olduğundan özenli davranmakta fayda vardır. Bundan ötürü deneyimli bir ceza avukatı ile sürecin yönetilmesi önem arz etmektedir.