İçtima Nedir?

Ceza hukuku söz konusu olduğunda içtima teriminden bahsetmek gerekir. Birden fazla suçun yer aldığı durumlarda kural olan her bir suçtan sorumluluk yerine birden fazla suçun tek suçta toplanması demektir. Suçların bu durumunu oluşturan zincirleme suç, bileşik suç ve fikri içtima kurumları TCK madde 42, 43 ve 44 ile açıklanmıştır. Kaç tane eylem var ise o kadar suç, kaç tane suç var ise o kadar ceza kuralı geçerli olmaktadır. Bu kuralın ise üç adet istisnası vardır. Bunlar ise fikri içtima, zincirleme suç ve bileşik suç olmaktadır.

İçtima Ne Demektir?

İçtima nedir? Suçların içtimai durumu suçu ne zaman birden fazla sayılacağı sorunu ile alakalıdır. Ortadan birden çok suç olmasına rağmen tek ceza verilmesi durumunda suçların içtimai söz konusu olmaktadır. Ceza hukukunda kaç adet eylem var ise o kadar suç, kaç adet suç var ise o kadar ceza bulunmaktadır kuralı geçerlidir. Bu ilgili kuraldan suçların içtimai ve cezaların içtimai şeklinde iki farklı içtima durumu çıkmaktadır. Yani suçların içtimai kapsamına dahil olan istisnalar haricinde işlenen her bir suçtan ötürü ayrı ayrı cezaya hükmedilecektir.

Suçun Tekliği ve Çokluğu Ne Demektir?

Suçun tekliği ve çokluğu önemli bir konudur. Suçun tek mi ya da birden fazla mı olduğunun tespit edilmesinde zaman, hedef, mağdur unsurlarına dikkat edilmesi lazım. Doğal anlamda hareket tekliğinden failin iradesi çerçevesinde dış dünyada gerçekleştirmiş olduğu bedeni hareketlerin sayısına bir hareket yapılması anlaşılmaktadır. Örneğin bir bireyi yaralamak kastı ile beş defa bıçak batıran bireyin eylemi çok hareketli olmaktadır. Suçun ne zaman birden çok sayılacağını öğrenmek amacıyla yalnızca harekete bakmak da yetersiz bir durumdur. Fakat hareketin yanı sıra netice de tek ise suç da tek olmaktadır.

Suçun sayısını tespit etmede ilk ölçüt failin hedefi olmaktadır. Suçun sayısını belirlerken ikinci ölçüt ise hareketler arasındaki zaman aralığı olur. Suçun sayısı tespit edilirken dikkat edilmesi lazım olan son nokta ise eylemlerin aynı mağdura karşı gerçekleşip gerçekleştirilmediği olmaktadır.

✅ Kurumsal Telefon	0532 658 53 63
✅ Tam Zamanlı Destek	Online Danışmanlık
✅ İnovatif Yapılanma	Araştırmacı ve Yenilikçi
✅ Şanlıurfa Ceza Avukatı	Danışmanlık Hizmetleri

Bileşik Suç Nedir?

TCK 42 numaralı maddeye göre bir diğerinin unsurunu ya da nitelikli durumunu oluşturması dolayısıyla tek fiil sayılan suçtur. Bu tarz suçlarda içtima hükümleri uygulanmamaktadır. Mesela yağma suçunda, tehdit ve hırsızlık suçları bütünleşerek bağımsız suç olma niteliklerini yitirir ve yağma suçunun birer unsuru haline dönüşür. Bileşik suç özü itibariyle kanunun birden fazla hükmünden ceza verilmesini gerektiren istisnai ceza hukuku kurumlarından biri olmaktadır.

Bu suçta isminden de anlaşılacağı üzere bağımsız suç şeklinde düzenlenen birden fazla suç bir araya gelip kaynaşır ve kendini meydana getiren suçlardan tam anlamıyla ayrı isim ve niteliklerde bağımsız ayrı bir suçu oluşturur. Ayrı ayrı suçlar birbirlerinin içinde erir ve bunlardan ayrı tanımlanmış tek bir suçu oluşturur. Suç failine tek ceza verilmesi söz konusu olmaktadır.

Bileşik Suçun Şekilleri

Bileşik suçun şekilleri nelerdir? Bileşik suçun iki tane şekli olduğunu söylemek mümkündür. İlkinde bir suçun diğer bir suçun unsuru olması, ikincisinde ise bir suçun diğer suçun ağırlaştırıcı sebebi olması durumunda söz konusu olmaktadır. Bu iki durumunda dışında bileşik suç oluşmamaktadır.

Bir Suçun Diğer Bir Suçun Unsuru Olması

Birinci durum için örnek verecek olur isek buna en iyi örnek TCK 148 numaralı maddede açıklanan yağma suçudur. Yağma, bir bireyin zilyetliğindeki eşyanın o bireye cebir, tehdit ya da şiddet kullanılarak alınması halidir. Bu aşamada cebir, hırsızlık ya da tehdit suçlarıyla beraber işlenmektedir. Bu ilgili suçlar birleşerek kendilerinden tam anlamıyla bağımsız ve farklı tanımda başka bir suç olan yağma suçunu meydana getirmekte, yağma suçunun içinde erimektedir.

Dikkat edildiği zaman görüleceği gibi esasen yağma suçunda cebir, hırsızlık ya da tehdit suçları bir araya gelir ve biraz hırsızlığa benzeyen biraz da tehdit ya da cebir suçuna benzeyen fakat bu suçlardan tam anlamı ile bağımsız ayrı bir suç bulunmaktadır. Yağma suçunun içinde hem hırsızlık suçu hem de tehdit ya da cebir suçu erimiş, kendi özelliklerini yitirmiştir. Artık suçun nitelikleri ve özel görünüşleri itibariyle unsur suçlardan tam anlamı ile ayrı bir suç meydana gelmiştir.

Bir Suçun Diğer Bir Suçun Ağırlaştırıcı Sebebi Olması

İkinci durum, bileşik suçun kimi zaman da bir suçun farklı bir suçun ağırlaştırıcı sebebi olarak o suçun içinde kaybolması şeklinde görülmektedir. Bu aşamada kendi içinde ağırlaştırıcı sebep olarak bir başka suçu almış olan suçun özelliği ve adı değişmez. Kanuni ismi ve nitelikleri aynı şekilde kalmaktadır. Diğer suç bu suç ile birleşerek onun özellikli halini meydana getirir. Fakat bu biçimde başka bir suç ile birleşerek onun ağırlaştırıcı sebebi olan suç, kendi bağımsız varlığı ve niteliği ile beraber adını birleştiği suç içinde kaybetmektedir.

Konut dokunulmazlığını bozma suçu bu ikinci duruma örnek olmaktadır. Bu noktada suç niteliği ve ismi değişmez ve suçun nitelikli halinin meydana gelmesi söz konusu olmaktadır. Ağırlaştırıcı sebep olan suç nitelikli hali meydana gelen suçun içinde erir ve her iki suç tek suç haline gelir. Örnekte ise tehdit ve cebir suçları konut dokunulmazlığını bozma suçu içinde erir, konut dokunulmazlığı bozma suçunun özellikli hali meydana gelir. Faile sadece bu suçtan ceza verilir aynı zamanda tehdit ya da cebir suçundan ceza tayini söz konusu olmaz.

Bu aşamada açıklanması gereken bir diğer nokta da aynı suçun örneklerdeki gibi cebir ve tehdit suçlarının bazen başka bir suçun unsuru bazen de başka bir suçun ağırlaştırıcı sebebi olabilmesi durumudur.

Zincirleme Suç Nedir?

Zincirleme suç nedir? TCK 43/1 maddesine göre bir suç işleme kararının icrası dahilinde değişik dönemlerde bir bireye karşı aynı suçun birden çok işlenmesi durumunda faile tek ceza verilmektedir. Fakat bu ceza dörtte birinden dörtte üçüne kadar yükseltilmektedir. Zincirleme suç hükümlerinin yerine getirilebilmesi için muhakkak bir suç işleme kararının icrası durumunda değişik dönemlerde aynı suçun aynı mağdura birden çok işlenmesi şarttır. Mesela bir evden sabah anahtar çalınması ve aynı gün akşam da çalınan anahtar ile evin önünde park durumunda olan arabanın çalınması durumunda zincirleme suç ortaya çıkmaktadır.

Zincirleme suç durumunda aynı suçun birden çok işlenmiş olması söz konusu olmaktadır. Fakat bu suçlar aynı suç işleme kararı kapsamında işlenir. Yani ilgili suçlar arasında özel bir bağ olmalıdır. Bu yüzden bireye bu suçların her birinden ötürü ayrı ayrı değil de genel bir ceza verilir ve cezanın miktarı artırılır.

Bir suçun ayını suç işleme kararı kapsamında olsa bile değişik bireylere karşı birden çok işlenmesi durumunda zincirleme suç hükümleri uygulanmamaktadır. Buna göre mesela bir otoparkta yer alan arabaların camları kırılarak teypleri çalınması halinde her bir bireye ait arabadaki hırsızlık bağımsız bir suç olma niteliğini korumaktadır. Olayda cezaların içtimai hükümleri uygulanmaktadır. Yani her bir suçtan ayrı ayrı ceza verilmektedir.

Zincirleme Suçun Sonuçları

Zincirleme suçun sonuçları nelerdir? Zincirleme suç esasen suç çokluğu durumudur ve yalnızca kanunda gösterilen üç konu açısından farazi bir birlik teşkil etmektedir. Bu yüzden cezanın belirlenmesi zamanaşımının başlangıcı ve yetkili mahkemenin saptanmasına dair hükümler haricinde her bir suç varlığını devam ettirmektedir. Bir suç zincirleme olarak işlendiği zaman faile her bir suç için ayrı ayrı değil de tek bir ceza verilir. Bu ilgili ceza üzerinden artırım yapılmaktadır. Failin işlemiş olduğu birden çok suç aynı nitelikteyse her bir suçun basit ya da nitelikli durumu ise bir problem ile karşılaşılmamaktadır.

Belirlenecek olan temel ceza bu basit ya da nitelikli hal durumundan belirlenecektir. Failin işlediği suçlardan bir bölümü suçun basit halini bir bölümü ise nitelikli halini meydana getirir ise bu aşamada nitelikli hal ağırlatıcı nitelikli hal ise ceza nitelikli hale göre açıklanacaktır. Fakat gerçekleştirilen nitelikli durumlardan birisi hafifletici nitelikli hal ise bu aşamada ceza suçun basit haline göre belirlenecektir.

Zincirleme suç sebebi ile bu şekilde temel ceza belirlenmesi durumunda bu ceza üzerinden işlenen suçun niteliği, suç sayısı ve suçların ağırlığı, sanığın kişiliği ve suçu devam ettirmedeki ısrarlı tutumu dikkate alınacaktır. Zincirleme suç sebebi ile yapılacak olan artırım kural olarak ilk önce belirlenen temel ceza miktarı üzerinden yapılacaktır. Fakat cinsel saldırı ve çocukların cinsel istismarı suçlarında mağdurun ruh ve beden sağlığının bozulması sebebi ile yapılan artırımdan önceki ceza üzerinden gerçekleştirilecek, daha sonra da beden ve ruh sağlığını bozma sebebi ile ilk ceza üzerinden artırım gerçekleştirilecektir.

Fikri İçtima Nedir?

Fikri içtima ne demektir? Fikri içtima durumu iki farklı şekilde açıklanmaktadır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

Aynı Neviden Fikri İçtima

TCK 43/2 maddesine göre aynı neviden fikri içtima durumunun uygulanabilmesi için aynı suçtan birden çok bireye karşı tek bir eylem işlenmesi lazımdır. Bu aşamada faile tek bir ceza verilmektedir. Fakat bu ceza zincirleme suç hükümlerine göre uygulanmaktadır.

Bir söz ile birden çok kişiye sövülmüş olması halinde her bir mağdur açısından ayrı sövme suçları değil de bir sövme suçu meydana gelir. Fakat bu durumda suçun cezası birini fıkrada açıklanan oranlarda artırılır.

Farklı Neviden Fikri İçtima

TCK 44 numaralı maddeye göre işlediği bir eylem ile birden fazla farklı suçun oluşmasına neden olan birey bunlardan en ağır cezayı gerektiren suçtan dolayı ceza almaktadır. Fail bıçağı kalbine bıçak saplayarak maktulü öldürürken onun gömleğini keser. Yani bir eylem ile hem insan öldürme hem de mala zarar verme durumu ortaya çıkmış olur. Bu noktada fail sadece cezası daha ağır olan insan öldürme suçundan sorumlu olmaktadır.

Fikri İçtima Koşulları Nelerdir?

Fikri içtima koşulları iki türlüdür. Bunlardan ilki gerçekleştirilen eylemin tek olması durumudur diğeri ise birden çok suçun meydana gelmesine neden olmaktır.

Fikri İçtima Sonuçları Nelerdir?

Fikri içtima sonuçları konusuna da değinmek gerekmektedir. Ceza hukukunda genel olarak ne kadar suç var ise o kadar ceza vardır kuralı geçerli olmaktadır. Fakat fikri içtima durumu bu kuralın istisnalarından biridir. Bu durumda tek bir eylemle birden çok suçun meydana gelmesine enden olan fail, meydana gelen her suçtan ayrı ayrı cezalandırılmaz. Sadece en ağır cezayı gerektiren tek bir suç için ceza almaktadır. En ağır cezayı gerektiren suçun tespit edilmesinde o suç için kanunda öngörülen soyut ceza dikkate alınır.