Şahsi Cezasızlık Sebebi Nedir?

Şahsi Cezasızlık Sebebi Nedir? sorusu için ilgili suçun yasalardaki unsurları haricinde kalan, suçun işlenmiş olduğu esnada nesnel olarak mevcut bulunan ve fail kişinin cezalandırılmaması sonucunu meydana getiren bireysel durumlardır. Failin bireysel özellikleri, ilişkileri ve belli haller sebebi ile cezalandırılmamasını gerektiren nedenlerdir. Şahsi cezasızlık sebepleri, TCK 5237’de dağınık bir biçimde hem ayrı bir madde şeklinde hem de ilgili suçun bulunduğu maddede bir fıkra olarak düzenlenmiştir.

Şahsi Cezasızlık Sebepleri Nelerdir?

Cezada indirim yaptıran şahsi nedenler ise aynı sebeplerle ya da suçun işlenmesinin ardından meydana gelen, örneğin fail kişinin pişman olup etkin pişmanlık durumundan faydalanması sebebiyle cezada indirim yapılmasını gerektiren durumlardır. TCK 167 nolu maddede belli akrabalık ilişkilerinin varlığı durumunda güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hırsızlık gibi suçlarda faile cezada indirim ya da ceza verilmemesi öngörülmüştür. Ceza verilmemesi sonucunu meydana getiren durumlara şahsi cezasızlık nedeni, cezada indirim yapılmasını gerektiren hallere de cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi nedenler ismi verilmektedir.

Şahsi cezasızlık sebebi, suçun meydana geldiği zamanda nesnel olarak mevcut olan durumlardır. Etkin pişmanlık şahsi cezasızlık nedeni şeklinde değil, cezada indirim yapılmasını gerektiren ya da cezayı kaldıran şahsi nedenler arasında yer almaktadır. Etkin pişmanlık durumu, en yaygın uygulama alanı bulan cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebep ya da cezayı kaldıran şahsi sebeptir. Bu, suçun işlendiği zamanda değil, suç meydana geldikten sonra ortaya çıkan ve cezanın kaldırılmasını ya da cezada indirim olmasını sağlayan bir şahsi sebep şeklinde açıklanabilir.

Şahsi cezasızlık sebebi ise suçun işlenmiş olduğu zamanda suçun işlendiği anda nesnel olarak mevcut haldedir. Fail kişi şahsi cezasızlık nedenini bilmese dahi bundan yararlanır. Örneğin annesinin yüzüğünü çalan çocuk TCK madde 167’deki şahsi cezasızlık nedenlerinden yararlanır ve ceza almaz. Buradaki şansı cezasızlık nedeni olan akrabalık ilişkisi, suçun meydana geldiği zamanda objektif şekilde mevcuttur.

Şahsi Cezasızlık Sebebi ve Sonuçları

Şahsi cezasızlık nedenlerinin varlığı durumunda:

• Zincirleme suç durumunda şahsi cezasızlık nedeni içeren fiil teselsül çerçevesinde değerlendirmeye alınmaz. Zincirleme suç durumu, cezalandırılabilir birden çok fiilin işlenmesini gerektirir.
• Şahsi cezasızlık sebebinin suçun işlenmiş olduğu anda mevcut bulunması şarttır. Örneğin, biri diğeri aleyhinde dolandırıcılık suçu işledikten sonra evlenen erkek ve kadın evlilik durumundan sonra TCK madde 167’de bulunan şahsi cezasızlık durumundan faydalanamaz.
• İştirak durumunda işlenen suç türlerinde, şahsi cezasızlık nedeni kendinde bulunmayan suç ortakları cezasızlık halinden faydalanmazlar. Yalnızca şahsi cezasızlık nedenlerinden birine sahip olan fail kişi cezasızlık durumundan faydalanabilir.
• Fail kişi cezalandırılmasa dahi, bir güvensizlik tedbiri şeklinde bilinen müsadere hükümlerinin uygulanması söz konusudur.
• Eylem suç olmaktan çıkmaz. Ayrıca ilgili eylem suç olmasına rağmen fail ceza almaz.

Şahsi Cezasızlık Sebebi Varsa Mahkeme Kararı Nasıl Olur?

Soruşturma aşamasında bu durum 5271 sayılı CMK 171/1 maddesinde belirlenmiştir. Cezayı kaldıran bireysel neden olarak etkin pişmanlık yasalarının uygulanmasını gerektiren şartların veya şahsi cezasızlık nedeninin varlığı durumunda, savcı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verebilir. Bu da demek oluyor ki şahsi cezasızlık durumunun söz konusu olduğu hallerde savcının soruşturma aşamasında kamu davası açıp açmama hakkı saklıdır.

Kovuşturma aşamasında ise şahsi cezasızlık nedeni meydana gelmiş ise cezasızlık durumu mümkün bulunduğunda, fail hakkında cezasızlık haline bağlı şekilde kovuşturma aşamasında ceza verilmesine yer olmadığına dair karar çıkacaktır.

Ceza Sorumluluğunu Azaltan ve Hukuka Uygunluk Nedeni Olan Durumlar

Ceza sorumluluğunu hafifleten ya da kaldıran ve kusurluluk üzerinde etkisi bulunan durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• Geçici nedenler. Bunlar genellikle uyuşturucu ve alkol etkisinde olmayı içerir.
• Dilsizlik ve sağırlık.
• Akıl hastalığı.
• Yaş küçüklüğü.
• Haksız tahrik.
• Korkutma ve tehdit, cebir ve şiddet.
• Hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası.
• Meşru savunma ve zorunluluk hali.
• Kanunun hükmü ve amirin emri.

Şahsi Cezasızlık ile Ceza Sorumluluğunu Azaltan Nedenler Arasındaki Farklar

Şahsi cezasızlık sebebi ile ceza sorumluluğunu azaltan veya hafifleten sebepler arasındaki farklar şunları içerir:

• Şahsi cezasızlık halleri: Suçun işlenmesi esnasında nesnel olarak mevcut halde olan ve kişinin cezalandırılmamasını gerektiren durumlardır.
• Cezayı kaldıran ya da azaltan şahsi nedenler

Ceza sorumluluğunu kaldıran ve azaltan sebepler