Görevden Uzaklaştırma Nedir?

Görevden Uzaklaştırma Nedir? durumu, idare tarafından yürütülen kamu hizmetinin olması gerektiği durumlarda görevde kalmasında sakınca bulunan asker, memur, polis, üst kuruluşlar ve yükseköğretim kurumu yöneticileri, öğretim görevlileri ve diğer çalışanlar hakkında verilen bir tedbir olmaktadır. Bu tedvir, ceza soruşturmasının veya disiplin soruşturmasının herhangi bir aşamasında üç ay süre ile alınabilmektedir. Soruşturmayı yürüyen bireyler görevden uzaklaştırmayı teklif edebilmektedirler. Bu zamanın bitmesi durumunda tedbir kararının alınmasına ilişkin nedenlerin devam etmesi durumunda tedbir her seferinde üç ay uzatılmaktadır. Ancak personel hakkında adli soruşturma bulunması ya da ilgili personelin asker olması halinde durum değişmektedir.

Görevden uzaklaştırılan bireyler hakkında görevden uzaklaştırmayı takip eden on iş günü içinde soruşturmaya başlanmalıdır. Açığa alınma uygulamasından sonra süresi dahilinde soruşturmaya başlamayan, görevden uzaklaştırma tedbirinin kaldırılmasının zorunlu bulunduğu durumlarda ilgili tedbiri kaldırmayan veya görevden uzaklaştırma uygulamasını keyfi şekilde ya da bireyse husumet veya kini nedeni ile yaptığı, yaptırılan soruşturma sonucunda fark edilen kişiler, mali, hukuki ve cezai sorumluluğa tabi olmaktadırlar.

Görevden uzaklaştırma hakkında ceza kovuşturması açılan bir personelin, kovuşturmasının normal bir şekilde yürütülmesini veya gördüğü hizmetin aksamamasını sağlamak maksadıyla görev ile ilişinin kesilmesiydi. 657 Sayılı DMK, teşkilat emrine alma ve işten el çektirmeyi kaldırmış, bu hususta tek bir düzen sağlamak maksadı ile görevden uzaklaştırma sistemini getirmiştir. Görevden uzaklaştırma hususu DMK’da 137 ile 145. maddeleri arasında düzenlenmektedir. Bu kanun genel niteliklidir. DMK haricinde de asker ve polis olarak görev yapan bireyler için kendi mevzuatlarında görevden uzaklaştırmaya ilişkin düzenlemeleri bulunmaktadır.

Görevden Uzaklaştırma Ne Demektir?

Hizmet gerekleri açısından görevi başında kalması sakıncalı bulunan bir memur hakkında uygulanan geçici bir tedbirdir. Bu esasen ihtiyati bir tedbir olmaktadır. Devlet kamu hizmetlerinin gerektirdiği durumlarda, görevi başında olmasında sakınca bulunan devlet memurları hakkında ihtiyati bir tedbir şeklinde tanımlanabilir.

Ayrıca açığa alınma bir disiplin cezası olmamaktadır, önleyici bir nitelik arz etmektedir. Kamu görevlisinin daha kesinleşmemiş bir cezası yoktur. Görevden uzaklaştırma kararı, bir görevden çıkarma olmamaktadır. Bu yüzden memuriyet görevi sona ermemektedir.

İhtiyati tedbir hali bir tür hukuki korumadır. Mevcut durumda oluşabilecek bir değişme nedeni ile bir hakkın elde edilmesinin mühim derecede zorlaşacağından, olanaksız hale geleceğinden ya da ciddi bir zararın oluşabileceğinden hareketle bu karar verilebilir. Tanımdan anlaşılacağı gibi bu aşamada bir takdir yetkisi ortaya çıkmaktadır fakat bu ilgili yetki hâkim eliyle değil, yetkili amirler eliyle kullanılacaktır.

Görevden uzaklaştırma durumu hem hakkında ceza kovuşturması ve hem de disiplin soruşturması açılan bireye uygulanmaktadır. Bununla beraber disiplin soruşturması daha açılmadı ise ileriki zamanda açılacaksa görevden uzaklaştırma tedbiri yine de uygulanır.

657 Numaralı Kanuna Göre Görevden Uzaklaştırma (Memur)

Görevden uzaklaştırma durumu, kamu görevlerinin gerektirdiği durumlarda görevi başında kalmasında sakınca bulunan devlet memurları hakkında alınan ihtiyati bir tedbirdir. Bu tedbir atamaya yetkili amirler, genel müdürlük ve bakanlık müfettişleri, şehirlerde valiler ve ilçelerde kaymakamlar tarafından alınmaktadır.

Görevden Uzaklaştırma Kararı Vermeye Yetkili Olan Merciler

Devlet memurunu görevden uzaklaştırmaya yetkili bireyler şunlardır:

• Atamaya yetkili amirler: Atamaya yetkili amirler, teşkilat yasalarında ve İller İdaresi Yasası’nda belirtilmiştir. Bunlar, atamaya yetkili oldukları personelleri, görevden uzaklaştırmaya da yetkili olmaktadırlar.
• Bakanlık ve genel müdürlük müfettişleri: Başkanlık, Bakanlık ya da müstakil kuruluşlar müfettişleri, başkan, bakan ya da genel müdür adına soruşturma ve denetleme yapan bireylerdir. Başkanlık, Bakanlık ya da Genel Müdürlüklerde teftiş hizmeti yapanlara müfettiş ismi verilmektedir. Bu bireyler de kendi teşkilatına bağlı şekilde çalışan memurları görevden uzaklaştırabilirler. Bu gelişme ile durum nedenleri ile beraber görevden uzaklaştırılan memura varsa o yerdeki birinci derecedeki amirine ve bu memuru atamaya yetkili amirine yazılı şekilde bildirilmektedir.
• İllerde valiler: Valiler, il idaresine tabi olan tüm memur ve amirleri, yasal şartlar gerçekleştiği durumda görevden uzaklaştırabilirler. Bu gelişme, memurun kurumuna hızlı bir şekilde yazılı olarak bildirilir.
• İlçelerde kaymakamlar: Kaymakamlar ilçe idare şube başkanları da dahil olmak üzere, yönetimi altındaki her personeli yasal şartlar gerçekleştiği durumda görevden uzaklaştırabilirler. Fakat, kaymakamlar tarafından gerçekleştirilen ilçe idare şube başkanları hakkında görevden uzaklaştırma uygulamasına ilişkin il valisinin muvafakati şart koyulmaktadır.

Kaymakamlar ve valiler tarafından alınan açığa alınma tedbiri, görevli memurun kurumuna direkt olarak bildirilir. Belediye başkanları, atamasını kendisi yaptığı memuru atamaya yetkili amir sıfatı ile görevden uzaklaştırabilir, fakat bakanlığın onayı ile atanmış olan memurları görevden uzaklaştırma hakkı bulunmamaktadır.

Görevden Uzaklaştıran Amirin Sorumluluğu Nedir?

Görevden uzaklaştırma durumu, idari bir tedbir olmakla beraber memurun mali haklarında çeşitli kısıtlamalar getirir. Bu yüzden görevden uzaklaştırma tedbirinin yetkililerce en iyi biçimde yapılacak bir soruşturmanın ardından elde edilecek bulgulara dayandırılması önem arz etmektedir.

Bu nedenle, memuru görevinden uzaklaştırdıktan sonra memurla alakalı derhal soruşturmaya başlamayan, keyfi şekilde ya da garaz veya kini nedeni ile bu davranışı yaptığı, yaptırılan soruşturma sonunda anlaşılan kimseler, hukuki, mali ve cezai sorumluluğa tabi olurlar.

Görevinden uzaklaştırılan personeller hakkında görevden uzaklaştırmayı takip eden on iş günü içinde soruşturmaya başlanması gerekmektedir. İlgili amirin cezai sorumluluğu ceza yasalarına ilişkin esaslara göre saptanacak sorumluluğu ifade etmektedir. Hukuki sorumluluksa, haksız yere görevinden uzaklaştırılan amir hakkında adli yargıda manevi ve maddi tazminatı gerektiren sorumluluk durumudur.

Memuru Görevden Uzaklaştırma Nedenleri Nelerdir?

657 numaralı Kanunun 137’nci maddesine göre memurların görevden uzaklaştırılma nedenleri ikiye ayrılmaktadır. Bunlar kamu hizmetlerinin gerektirdiği durumlarda memurun görevi başında bulunmasında sakınca ve memurun hakkında mahkemelerce cezai kovuşturmasının olmasıdır.

Disiplin Cezası Nedeniyle Görevden Uzaklaştırma Nedir?

657 sayılı DMK’nın 137. Maddesi uyarınca görevden uzaklaştırma, kamu hizmetlerinin gerektirdiği durumlarda, görevi başında kalmasında sakınca bulunan personel hakkında uygulanan idari bir tedbir olmaktadır. Görevi başında durmasında sakınca görülecek hal, personelin Disiplin Kovuşturmasına olabilecek bir fiil ve davranışıdır. Disiplin Cezasına konu sebebi ile görevden uzaklaştırma konusunu DMK, 143/a ile 145. maddelerinde açıklamıştır. Disiplin kovuşturması sebebi ile memur hakkında uygulanan tedbir, geçici bile olsa maddi haklarda kısıntı getirmesi sebebi ile memur güvencesine terstir. Hangi disiplin suçlarında bu yolun tercih edileceği ise kanunda açık olmamaktadır.

Memur hakkında ya var olan bir disiplin soruşturması sebebi ile görevden uzaklaştırma kararı verilebilir veya daha bir soruşturma açılmamış olsa dahi personelin soruşturmaya konu bir davranış ve fiili durumunda da görevden uzaklaştırma kararı çıkabilir. Bu halde görevinden uzaklaştırılan devlet memurları hakkında görevden uzaklaştırmayı takip eden on iş günü içinde soruşturmaya başlanması gerekmektedir.

Şunu da belirtmek gerekir ki; takdir hakkı yetkili amirdedir. Ancak yetkili amir takdir yetkisini kullanırken sınırsız sayılmaz. Bu yetkisini hizmet gerekleri ve kamu hizmet amacına uygun şekilde kullanmak zorundadır. Disiplin soruşturması nedeni ile görevden uzaklaştırma tedbiri en çok üç aydır. Bu süre tamamlanınca memur hakkında bir karar verilmediği zaman personelin de görevine başlatılması şarttır.

Soruşturma bitince disiplin nedeni ile memurluktan çıkarma ya da cezai bir işlem uygulanmasına lüzum bulunmayan memurlar için alınmış olan açığa alınma tedbiri, 138 inci maddedeki yetkililer tarafından direkt olarak kaldırılır.

Göreve Başlatmanın Zorunlu Olduğu Durumlar

Yargılama ya da soruşturma sonunda yetkili mercilerce şu durumlar söz konusu olduğunda göreve başlatma zorunlu olmaktadır:

• Haklarında memurluktan çıkarmadan başka bir disiplin cezası verilenler
• Yargılamanın menine veya beraatine karar verilenler
• Hükümden evvel haklarındaki kovuşturma genel af ile kaldırılanlar
• Görevlerine ve memurluklarına ilişkin olsun ya da olmasın memurluğa engel bulunmayacak herhangi bir ceza ile hükümlü olup cezası ertelenenler

Bu kararların kesinleşmesi durumunda ilgili memurların haklarındaki görevden uzaklaştırma tedbiri kaldırılmaktadır. Maaşlarının kesilmiş olan üçte biri kendilerine ödenir.

FETÖ Görevden Uzaklaştırma Kriterleri

FETÖ’den görevden uzaklaştırma koşulları her kurum için farklılık arz etmektedir. Her kurumun kendi amiri takdir yetkisini kullanarak karar vermektedir. İlgili durumlar:

• Tanık beyanı
• Adli soruşturma
• Örgüt protesto gösterilerine katılmak
• Sosyal medya hesabı
• Örgüt okul, yurt ve dershanesine gitmek
• Himmet
• Digitürk iptal ettirenler
• Zaman gazetesi üyeliği
• Dernek ve vakıf üyeliği
• Ardışık arama
• Bylock
• Bank Asya hesabı

Emniyet ve Jandarma Görevden Uzaklaştırma

7068 sayılı Kanun, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Sahil Güvenlik Komutanlığı çalışanına ilişkin disiplin amirlerini ve kurullarını, disiplinsizlik ve cezaları, disiplin soruşturma usulü ile diğer alakalı hususları düzenlemektir.

Görevden Uzaklaştırma başlıklı 28. Maddesinde, Disiplin soruşturması sebebi ile görevden uzaklaştırma konusunda 657 numaralı Kanun hükümleri uygulanmaktadır.

Bundan dolayı, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Sahil Güvenlik Komutanlığı çalışanına ilişkin görevden uzaklaştırma uygulamaları için 657 sayılı Kanun hükümleri uygulanacaktır. Bu sebeple bu kanuna tabi çalışan için açığa alınma ile alakalı hususlar 657 numaralı Kanun kapsamında görevden uzaklaştırma bölümünde yer verildiği için burada tekrar anlatılmayacaktır.

Fakat 7068 sayılı Kanun’un 28. Maddesine göre bu Kanuna tabi çalışana ilişkin olarak disiplin kurullarınca haklarında meslekten çıkarma cezası ya da memurluktan çıkarma cezası verilenlerden görevi başında kalmasında sakınca bulunanlar, ilgili kararın onaylanarak uygulanmasına kadar birinci fıkra kapsamında görevlerinden uzaklaştırılabilir.

Türk Silahlı Kuvvetleri Görevden Uzaklaştırma

6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu; askeri hâkimler hariç olmak üzere uzman erbaşlar, sözleşmeli erbaş, subaylar, astsubaylar, erbaş ve erler ile askeri öğrencileri kapsamaktadır.

6413 sayılı kanuna göre görevden uzaklaştırma sebepleri:

Bu Kanuna göre; disiplinsizlik ya da suç barındıran bir eylem sebebi ile hakkında yapılan inceleme ve araştırmanın sıhhatli ve emniyetli olarak devam etmesi maksadı ile görevi başında bulunmasında sakınca olan uzman erbaşlar, sözleşmeli erbaş, subaylar, astsubaylar, erbaş ve erler ile askeri öğrenciler idari izinli sayılarak görevinden geçici şekilde uzaklaştırılabilir.

Astsubay, subay ve uzman erbaşlar ile sözleşmeli erler ve erbaşlar hakkında uygulanacak cezalar ve cezalandırmayı gerektiren disiplinsizlikler 6413 sayılı Kanun’un 4. Bölümü’nde, askeri öğrenciler hakkında uygulanacak cezalar ve cezalandırmayı gerektiren disiplinsizlikler, ilgili Kanun’un 5. Bölümü’nde, erler ve erbaşlar hususunda uygulanacak cezalar ve cezalandırmayı gerektiren disiplinsizlikler ise Kanun’un 6. Bölümü’nde açıklanmaktadır.

6413 sayılı kanuna göre görevden uzaklaştırma süresi:

Geçici şeklide görevden uzaklaştırma kararı; disiplin soruşturmacılarının teklifi üzerine veya sıralı disiplin amirlerinden birisinin ya da doğrudan disiplin amiri konumundaki asgari tugay ve eşiti ile daha üst seviyedeki karargâh, birlik ya da kurum amirleri tarafından, 15 iş gününe dek verilebilir. Gereksinim duyulması durumunda bu süre, bu fıkrada yazılı makamlar tarafından bir katına; ilgili bakanın onayıyla da bir seneye kadar artırılabilir.