Güvenlik tedbiri nedir? Sorusuna kısaca; “suçun işlenmesinin akabinde failin tehlikelilik hali dikkate alınarak hakim tarafından karara bağlanan bir yaptırım türü” şeklinde cevap verilebilir. Halk arasında ceza davalarında mahkemeler tarafından alınan kararlar genellikle “beraat” ya da “hapis cezası” ile sınırlı olarak görülüyor. Oysa bu durum son derece yanlış bir yaygın inanıştan ibarettir. Zira beraat veya hapis cezasının yanı sıra mahkemeler tarafından verilen pek çok farklı karar da bulunmaktadır. Güvenlik tedbiri kararı da bunlar arasındadır.
Güvenlik Tedbiri Kimlere Uygulanır?
İçerik Tablosu
Güvenlik tedbirleri, 5237 sayılı TCK’nın 53 ila 60. maddeleri arasında düzenlenmiş olup, mahkeme tarafından “suçlu” bulunan herkes için uygulanabilmektedir. Güvenlik tedbiri hapis cezası ya da para cezası ile birlikte ek olarak uygulanabileceği gibi; hapis cezası ya da para cezası olmadan tek olarak da uygulanabilmektedir. Mahkemeler tarafından verilen güvenlik tedbiri kararı olay ve kişi özelinde farklılık gösterebilir.
Güvenlik tedbiri suçu sabit görülen her sanık için mahkeme (hakim) takdiri kapsamında uygulanabilmektedir. Güvenlik tedbiri kararında genellikle sanığın tehlikelilik halinin devam edip etmediği dikkate alınarak karar verilmektedir. Güvenlik tedbirlerinin temel amacı diğer ceza türlerinde de olduğu gibi suçluyu ıslah ederek yeniden topluma kazandırmaktır. Bu temel amaç gözetilerek güvenlik tedbiri çeşidine karar verilir ve uygulanır.
Güvenlik tedbirleri kişiler için uygulanabildiği gibi tüzel kişiler için de uygulanabilmektedir. Hatta güvenlik tedbirleri mülkler hakkında da uygulanabilir. Örneğin bir kişinin suç geliri ile satın aldığı araç hakkında güvenlik tedbiri kararı (eşya müsaderesi) verilebilir.
Hangi Durumlarda Güvenlik Tedbiri Verilir Hangilerinde Verilmez?
Sanık hakkında aşağıdaki kararlardan biri alındıysa ayrıca güvenlik tedbiri kararı verilmez:
- Beraat kararı
- Ceza verilmesine yer olmadığı
- Davanın reddi kararı
- Davanın düşmesi kararı
Sanık hakkında aşağıdaki hükümlerden biri kurulduysa ek olarak güvenlik tedbiri de verilebilir yahut söz konusu cezanın yerine güvenlik tedbiri uygulanabilir.
- Hapis cezası kararı
- Adli para cezası kararı
Ve sair mahkumiyet kararları…
Güvenlik Tedbirleri Nelerdir? Güvenlik Tedbiri Nasıl Uygulanır?
Güvenlik tedbirleri 5237 sayılı TCK’nın 53 ila 60. maddeleri arasında aşağıdaki gibi düzenlenmiştir:
- Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma (TCK m.53)
- Eşya müsaderesi (TCK m.54)
- Kazanç müsaderesi (TCK m.55)
- Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri (TCK m.56)
- Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri (TCK m.57)
- Suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlular (TCK m.58)
- Sınır dışı edilme (TCK m.59)
- Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri (TCK m.60)
Güvenlik tedbirleri kanunda yazılı şekli ile uygulanmaktadır. Kanunda yazılı olmayan bir güvenlik tedbiri kararı verilemez. Güvenlik tedbiri süresi hakkında kanunda ilgili maddede bir zaman dilimi belirtilmemişse hakim tarafından bahse konu süreye karar verilir. Süre, şahsın tehlikelilik halinin ortadan kalkmasına kadar devam eder.
Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma Güvenlik Tedbiri (TCK m.53)
Mahkemelerce en çok başvurulan güvenlik tedbiri çeşididir. Bu güvenlik tedbirinde kişinin yoksun bırakıldığı bazı haklar şu şekilde sıralanmıştır:
- Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesinden yoksun bırakma.
- Seçme ve seçilme ehliyetinden yoksun bırakma.
- Velayet hakkından; vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan yoksun bırakma.
- Vakıf, dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasi parti tüzel kişiliklerinin yöneticisi veya denetçisi olmaktan yoksun bırakma.
- Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etmekten yoksun bırakma.
Eşya Müsaderesi Güvenlik Tedbiri (TCK m.54)
Özet olarak; suçlu kişinin suç geliri ile elde ettiği mal üzerinden uygulanan güvenlik tedbiridir. Bu tedbir çeşidinde suçlunun mal varlığına uygulanan güvenlik tedbirinin mal üzerinde diğer ortaklıklar var ise onların etkilenmemesine özen gösterilir.
Kazanç Müsaderesi Güvenlik Tedbiri (TCK m.55)
Suçtan elde edilen geliri konu edinen güvenlik tedbiri madde 55’de düzenlenmiştir. İyi niyetli 3. kişilerin etkilenmemesi dikkate alınarak uygulanır.
Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri (TCK m.56)
Çocukların üstün yararının gözetildiği güvenlik tedbiri olarak ifade edilebilir. Genellikle boşanma, velayet davası, evlat edinme vb. gibi durumlarda konu edilir. Kanunda “koruyucu ve destekleyici tedbirler” olarak sınıflandırılır. Çocuk için danışmanlık tedbiri, eğitim tedbiri, bakım tedbiri, sağlık tedbiri ve barınma tedbiri mevzu bahistir.
Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri (TCK m.57)
İşlediği fiil esnasında akıl hastası olan kişileri konu edinen güvenlik tedbirleri madde 57’de düzenlenmiştir.
Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular (TCK m.58)
Suçta tekerrür hükümleri özellikle infaz yasasıyla doğrudan bağlantılıdır. Tekerrür güvenlik tedbiri mükerrirlerin infaz rejimini düzenlemektedir.
Sınır Dışı Edilme Güvenlik Tedbiri (TCK m.59)
Yabancı uyruklu şahısların ülkemizde işlediği suçlarda konu edilmektedir. Hapis cezası ile birlikte verilebildiği gibi müstakil olarak da uygulanabilir.
Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri (TCK m.60)
Tüzel kişi yararına işlenen suçlarda tüzel kişi hakkında da güvenlik tedbirleri uygulanarak elde edilen çıkarın kullanılabilmesinin önüne geçilmesi konu edilmektedir.