Yabancıların Türkiye’deki Boşanma Davası İşlemleri konu başlıklı bu makalemizde, yabancılık unsuru taşıyan davalarda, müşterek milli hukukun uygulanması gerektiğine dair incelemeye aldığımız aşağıdaki Yargıtay kararında, ülkemizde ikamet eden yabancı uyruklu kişilerin özel hukuka ilişkin işlem ve ilişkilerinde uygulanacak kanun hükümlerinin belirlenmesi konusu irdelenmiştir. Bu karara göre ülkemizde ikamet eden, yabancıların boşanma işlemlerinde uygulanacak kanun hükümleri, müşterek milli hukuklarına göre belirlenir. Yabancılar hukukuna ilişkin düzenlemeler 5718 sayılı Milletler Arası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkındaki Kanunda detaylı bir şekilde yer almıştır. Yabancıların Türkiye’deki Boşanma Davası İşlemlerinde uygulanacak özel hukuka ilişkin düzenlemelerin içeriği şöyledir;
Madde 9 – Ehliyet
Madde 10 – Vesâyet, kısıtlılık ve kayyımlık
Madde 11 – Gaiplik veya ölmüş sayılma
Madde 12 – Nişanlılık
Madde 13 – Evlilik ve genel hükümleri
Madde 14 – Boşanma ve ayrılık
Madde 15 – Evlilik malları
Madde 16 – Soybağının kurulması
Madde 17 – Soybağının hükümleri
Madde 18 – Evlât edinme
Madde 19 – Nafaka
Madde 20 – Miras
Türkiye’deki Yabancı Uyruklu Kişilerin Boşanmasında Uygulanacak Hukuk Kuralları
Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 2021/2438 esas, 2021/4628 sayılı ve 07.06.2021 tarihli kararında;
Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, hüküm davacı kadın tarafından tazminatların ve nafakaların miktarları yönünden;
Davalı erkek tarafından ise asıl ve birleşen davaların kabulü yönünden temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
Tarafların ikisinin de dava tarihi itibari ile Alman vatandaşı oldukları anlaşılmaktadır. Buna göre asıl ve birleşen davalar, tarafları bakımından “Yabancılık” unsuru taşımaktadır. Bu durumda davada uygulanacak hukuk, 5718 sayılı Milletler Arası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun hükümlerine göre tespit edilecektir.
5718 Sayılı MÖHUK Madde 1. ” Yabancılık unsuru taşıyan özel hukuka ilişkin işlem ve ilişkilerde uygulanacak hukuk, Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi, yabancı kararların tanınması ve tenfizi bu Kanunla düzenlenmiştir.”
Bu kanuna göre, boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümleri, eşlerin müşterek milli hukukuna tabidir. Şöyle ki;
Yabancıların Türkiye’deki Boşanma Davası İşlemleri, 5718 Sayılı MÖHUK Boşanma ve Ayrılık Konu Başlıklı 14. Maddesine Göre;
(1) Boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümleri, eşlerin müşterek millî hukukuna tâbidir. Tarafların ayrı vatandaşlıkta olmaları hâlinde müşterek mutad mesken hukuku, bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanır.
(2) Boşanmış eşler arasındaki nafaka talepleri hakkında birinci fıkra hükmü uygulanır. Bu hüküm ayrılık ve evlenmenin butlanı hâlinde de geçerlidir.
(3) Boşanmada velâyet ve velâyete ilişkin sorunlar da birinci fıkra hükmüne tâbidir.
(4) Geçici tedbir taleplerine Türk hukuku uygulanır.
Boşanma ve Ayrılık Sebepleri, Yabancı Uyruklu Kişilerin Müşterek Milli Hukukuna Göre Belirlenir.
Hakim, Türk kanunlar ihtilafı kurallarını ve bu kurallara göre yetkili olan yabancı hukuku, tarafların bu hususta bir isteği olup olmadığına bakmaksızın re’sen uygulamak zorundadır. Taraflar Alman vatandaşı olduklarına göre boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümlerinde yetkili hukuk müşterek milli hukukları olan Alman hukukudur.
5718 Sayılı MÖHUK Yabancı Hukukun Uygulanması Konu Başlıklı 2. Maddesine Göre;
(1) Hâkim, Türk kanunlar ihtilâfı kurallarını ve bu kurallara göre yetkili olan yabancı hukuku re’sen uygular. Hâkim, yetkili yabancı hukukun muhtevasının tespitinde tarafların yardımını isteyebilir.
(2) Yabancı hukukun olaya ilişkin hükümlerinin tüm araştırmalara rağmen tespit edilememesi hâlinde, Türk hukuku uygulanır.
(3) Uygulanacak yabancı hukukun kanunlar ihtilâfı kurallarının başka bir hukuku yetkili kılması, sadece kişinin hukuku ve aile hukukuna ilişkin ihtilâflarda dikkate alınır ve bu hukukun maddî hukuk hükümleri uygulanır.
(4) Uygulanacak hukuku seçme imkânı verilen hâllerde, taraflarca aksi açıkça kararlaştırılmadıkça seçilen hukukun maddî hukuk hükümleri uygulanır.
(5) Hukuku uygulanacak devlet iki veya daha çok bölgesel birime ve bu birimler de değişik hukuk düzenlerine sahipse, hangi bölge hukukunun uygulanacağı o devletin hukukuna göre belirlenir. O devlet hukukunda belirleyici bir hükmün yokluğu hâlinde ihtilâfla en sıkı ilişkili bölge hukuku uygulanır.
O halde; taraflar arasındaki uyuşmazlığın çözümünde Alman hukuku uygulanması gerekirken mahkemece, davacının Türk hukukunu uygulanmasını talep ettiği gerekçesiyle Türk Hukuku’nun uygulanarak hüküm tesis edilmesi doğru değildir. Hükmün bu sebeple bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda gösterilen sebeple BOZULMASINA, bozma sebep ve şekline göre tarafların diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, temyiz peşin harcının istek halinde yatıranlara geri verilmesine, işbu kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.
Yabancıların Türkiye’deki Boşanma Davası İşlemleri Hakkında Daha Detaylı Bilgi Almak İçin Bizimle İletişime Geçebilirsiniz.
AGÂH Hukuk Danışmanlık & Avukatlık
Yurtdışındaki Boşanma İşleminin Türkiye’de Tanıma ve Tenfizi – +905326585363