Maddi ve Manevi Tazminat Nedir?
İçerik Tablosu
Maddi ve manevi tazminat haksız bir eylem ve fiil sonucunda mağdur olan kişinin talep ettiği bir edim olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu edim dava yolu ile talep edilebilmektedir. İşte bu dava maddi ve manevi tazminat davası olarak adlandırılmaktadır.
Maddi ve manevi tazminat davası tek bir nedenden dolayı ya da tek bir durumdan dolayı açılmamaktadır. Bu davanın açılmasının birçok nedeni bulunmaktadır. Bunun sonucunda da maddi ve manevi tazminat davasının çeşitliliği çok fazla olmaktadır.
Türk Medeni Kanununda, Türk Borçlar Kanununda maddi ve manevi tazminat davasından bahsedildiği gibi Türk Ceza Kanununda ve İş Kanunun da konuyla alakalı ilgili kanun maddeleri bulunmaktadır.
Maddi ve Manevi Tazminat Davası Çeşitleri
1) Maddi ve manevi tazminat davası boşanma davası açıldığında talep edilebilmektedir.
2) İş hukukundan doğan ve ortaya çıkan uyuşmazlıklar sonucunda işçi, işverenden maddi ve manevi tazminat talep edebilir, ayrıca iş kazasına bağlı olarak işverenden, sigortadan vb. kurumlardan iş kazasında ölüme veya yaralanmaya bağlı olarak maddi ve manevi tazminat talep edilebilir.
3) Türk ceza kanununda atıf yapılan tazminat istemi ise haksız tutuklama ve yargılama sonucunda ağır ceza mahkemesinde maddi ve manevi tazminat talep edilebilmektedir.
4) Trafik kazalarına bağlı olarak ölüm ve yaralanma sonucu maddi ve manevi tazminat talep edilebildiği gibi, araç değer kaybına ilişkin maddi tazminat talep edilebilir.
Maddi ve manevi tazminat davası ayrı ayrı açılabileceği gibi beraber de açılabilmektedir. Uygulamada sıkça görülen yöntem ise birlikte açılmasıdır.
Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat Davası
Evlilik birliğinin temelden sarsılması sonucunda boşanma davası açıldığında taraflar birbirlerinden maddi ve manevi tazminat davası talep edebilmektedirler. Türk medeni kanununda bu durumla ilgili kanun maddeleri düzenlenmiştir.
Boşanma davalarında maddi ve manevi tazminat taleplerinin istenebilmesi için bir takım şartların oluşması gerekmektedir.
Bu şartlar oluştuğu taktirde dava dilekçesinde talep kısmında maddi ve manevi tazminat isteminin yazılması mağdur tarafın lehine olacaktır.
İş Hukukundan Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Davası
İşçi ve işveren arasında çıkan uyuşmazlıklar sonucunda iş mahkemelerinde taraflar birbirleri aleyhine dava açmaktadırlar. Genellikle işçi lehine hükmedilen maddi ve manevi tazminat açılan davalarda istenilen taleplerin başında gelmektedir.
Bunun sonucunda iş hukukunda maddi ve manevi tazminatla ilgili düzenleme yapılarak iş kanununda bu konu ile alakalı ayrıntılı maddeler yer almaktadır.
İşçi tarafın işveren tarafından istediği maddi ve manevi tazminat talepleri de bir takım şartlara bağlanmıştır. Bu şartlar gerçekleştiği taktirde işçinin işveren aleyhine maddi ve manevi tazminat talep etmesi kaçınılmaz olacaktır.
İş Kazasından Kaynaklanan Ölüm veya Yaralanmadan Doğan Maddi ve Manevi Tazminat Davası
İşçi işveren ilişkisinden kaynaklı olarak iş yerinde meydana gelen iş kazası sonucu Sosyal Güvenlik Kurumu’nun sigortalılara ve geride kalanlara sağladığı maddi ve manevi tazminatlar söz konusudur. Ancak meydana gelen olayı önce SGK’nın iş kazası olarak tanımlaması gerekir.
Sigortalının;
İşyerinde bulunduğu sırada,
İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
Emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
İşverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş geliş sırasında meydana gelen ve sigortalıyı bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olay. İş kazası olarak nitelendirilir.
İş kazası sonrası Türk Borçlar Kanununun 47. maddesine göre manevi tazminat isteme hakkı doğrudan doğruya cismani zarara uğrayan kişiye aittir. Yansıma yoluyla aynı eylem nedeniyle manevi üzüntü duyanlar manevi tazminat isteyemezler.
Haksız Tutuklama Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davası
Türk ceza kanununda düzenlenen bu durum haksız yargılama ve haksız tutuklamalarda , haksız gözaltı , beraat kararı verilmesi , yargılamada takipsizlik kararı verilmesi sonucunda haksız tutuklamaya maruz kalmış kişinin, haksız tutuklu kaldığı süreler için maddi ve manevi tazminat davası açmasını zaruri hale getirmiştir.
Türk Ceza Kanunu madde 140 ve devamında düzenlenen bu durum uygulamada sıkça görülen durumlardan biridir. Maddi ve manevi tazminat davası zarar görenin yerleşim yeri ağır ceza mahkemesinde Maliye ve Hazine Bakanlığı aleyhine açılmaktadır.
Ayrıca maddi ve manevi tazminat talebi yasal faiz ile birlikte istenmektedir. Yargıtay ceza genel kurulunun bu konu ile alakalı verdiği emsal kararlar da bulunmaktadır. Bu nedenle maddi ve manevi tazminat davasında maddi ve manevi tazminat talebinin kişinin tutuklu kaldığı tarihten itibaren yürütülecek yasal faiz ile birlikte istenmesi davayı açan kişi lehine olacaktır.
Trafik Kazasından Dolayı Ölüme veya Yaralanmaya Bağlı Olarak Maddi ve Manevi Tazminat Davaları
Trafik kazası geçirenin kendisi veya ölümü halinde mirasçıları, uğradıkları maddi ve manevi zararları telafi edebilmek için trafik kazası tazminat davası açma hakkına sahiptir. Trafik kazası nedeniyle maddi ve manevi zarar ortaya çıkabilmektedir. Trafik kazası nedeniyle maddi ve manevi zarara uğrayan herkes dava açma hakkına sahiptir.
Trafik kazasında tazminat talepleri ölüme ve yaralanmaya bağlı olarak talep edilebildiği gibi, trafik kazası sonrası hasar gören araç için, araç değer kaybı da talep edilebilmektedir.
Trafik kazalarına ilişkin maddi ve manevi tazminat talep edecek olan hak sahipleri unutmamalıdır ki; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunun 109. Maddesinde; “Motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zaman aşımına uğramaktadır.
Maddi ve Manevi Tazminat Taleplerinize ve Tazminat İle İlgili Tüm Soru ve Sorunlarınızın Çözümü İçin Bizimle İletişime Geçebilirsiniz.
AGÂH Hukuk Danışmanlık & Arabuluculuk
Avukat Nida KUTTAŞ – Avukat Ahmet YILDIZ
[kkstarratings]